Τελ. ενημέρωση:
16-Sep-2021

Το 1978, η Διακήρυξη της Άλμα-Άτα έθεσε την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) στο επίκεντρο των υπηρεσιών υγείας και στο προσκήνιο της συνολικής κοινωνικής πολιτικής. Σαράντα έτη μετά, η Διακήρυξη της Αστάνα επιβεβαίωσε τις αρχές της ΠΦΥ και επικαιροποίησε το περιεχόμενό της. Όμως, η ΠΦΥ διαμορφώθηκε από γεγονότα και κείμενα που χρονολογούνται από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η «Έκθεση Dawson» του 1920 στο Ηνωμένο Βασίλειο, που δεν εφαρμόστηκε, ήταν η πρώτη η οποία πρότεινε την οργάνωση πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων κέντρων υγείας, που θα υποστηρίζονται από πανεπιστημιακά νοσοκομεία και άλλες υπηρεσίες. Στη δεκαετία του 1940, σε υποβαθμισμένες περιοχές της Nότιας Αφρικής, η προσανατολισμένη στην κοινότητα πρωτοβάθμια φροντίδα (COPC) συνδύασε τις μεθοδολογίες της δημόσιας υγείας και της ΠΦΥ με την ενεργό συμμετοχή της κοινότητας για να επιφέρει σημαντική βελτίωση στην υγεία των κατοίκων. Το 1961, η «οικολογία της υγείας» ή η πυραμίδα της χρήσης των υπηρεσιών υγείας, κατέδειξε τη συχνότητα της προσφυγής στις υπηρεσίες υγείας από τον ενήλικο πληθυσμό και έθεσε τη βάση για την ανάπτυξη των τριών βαθμίδων της φροντίδας. Σαράντα έτη αργότερα, δεύτερη εργασία έδειξε ότι ως «τάξεις μεγέθους» τα αρχικά ευρήματα συνεχίζουν να ισχύουν. Με τη Διακήρυξη της Άλμα-Άτα τα κράτη μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της UNICEF δήλωσαν τη δέσμευσή τους για μείωση των ανισοτήτων στην υγεία μέσω μιας οριζόντιας, ολοκληρωμένης και πλήρους ΠΦΥ, με τη συμμετοχή της κοινότητας. Όμως, η διάσταση λόγων και έργων και η «επιλεκτική ΠΦΥ» περιόρισαν την επιτυχή εφαρμογή της ΠΦΥ. Στις ανεπτυγμένες χώρες, η ΠΦΥ ταυτίστηκε με την παροχή υπηρεσιών Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής. Η αναβίωση του ενδιαφέροντος στην ΠΦΥ κατά τη δεκαετία του 2000 σηματοδοτείται από την Παγκόσμια Έκθεση Υγείας του ΠΟΥ του 2008 με τίτλο «ΠΦΥ: τώρα όσο ποτέ άλλοτε». Το 2018, η Διακήρυξη της Αστάνα ανανέωσε το όραμα της ΠΦΥ, αλλά οι αβεβαιότητες για τις προοπτικές της ΠΦΥ παραμένουν. Οι αβεβαιότητες επαυξάνονται από την τρέχουσα πανδημία της Covid-19 και τις απρόβλεπτες ακόμη συνέπειές της στην κοινωνία, στην οικονομία και στην πολιτική και, κατ' επέκταση, στις υπηρεσίες φροντίδας της υγείας.

Λέξεις ευρετηρίου: Γενική/Οικογενειακή Ιατρική, Δημόσια υγεία, Ιστορία Ιατρικής, Προσανατολισμένη στην κοινότητα πρωτοβάθμια φροντίδα, Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.