Τελ. ενημέρωση:
16-Sep-2021

Την περίοδο της βασιλείας του αυτοκράτορα Ιουστινιανού ενέσκηψε στο Βυζάντιο η πρώτη από τις τρεις μεγαλύτερες επιδημίες πανώλους που έπληξαν την ανθρωπότητα. Την άνοιξη του 542 μ.Χ. ο λοιμός, ή πανώλης του Ιουστινιανού, έπληξε την πρωτεύουσα του βυζαντινού κράτους, 10 μήνες μετά την αρχική της εμφάνιση από το Πηλούσιο της Αιγύπτου. Μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων που προηγήθηκαν στον χώρο της Μεσογείου θεωρήθηκαν ως οι προδιαθεσιακοί-ενοχοποιητικοί παράγοντες της εμφάνισής της. Η μετάδοσή της διά της Παλαιστίνης στα εδάφη της βυζαντινής αυτοκρατορίας οφειλόταν κυρίως στη μετακίνηση των στρατευμάτων και στις εμπορικές δραστηριότητες. Η επιδημία στην Κωνσταντινούπολη είχε τετράμηνη διάρκεια, ενώ η δριμύτητά της διήρκεσε περίπου για ένα τρίμηνο. Η θνητότητα ήταν ιδιαίτερα αυξημένη, η περιγεννητική θνησιμότητα ολική και υπολογίζεται ότι ο μισός πληθυσμός της πρωτεύουσας απεβίωσε, με τον ίδιο τον αυτοκράτορα να προσβάλλεται από τη νόσο. Αν και η αρχική συμπτωματολογία ήταν κοινή και ήπια σε όλους, η περαιτέρω εξέλιξη διαφοροποιούσε την κλινική εικόνα προκαλώντας σύγχυση στην ιατρική κοινότητα. Συγκεκριμένα, προφυλακτικά ή θεραπευτικά μέτρα έναντι της νόσου δεν καταγράφονται. Οι συνέπειες από την επιδημία ήταν καταστροφικές για το κράτος όχι μόνο λόγω της μείωσης του πληθυσμού αλλά και εξ αιτίας του λιμού και της σιτοδείας που ακολούθησε, της ελάττωσης της αγροτικής παραγωγής, του εποικισμού των εγκαταλελειμμένων εκτάσεων και της χρήσης μισθοφόρων για την ανάκαμψη του στρατεύματος. Η νόσος δεν εξαλείφθηκε από το κράτος αλλά εμφανιζόταν σταδιακά, όχι με επιδημική μορφή, μέχρι το έτος 746.

Λέξεις ευρετηρίου: Βυζαντινή Ιατρική, Βυζάντιο, Ιουστινιανός, Πανδημία πανώλης.