Τελ. ενημέρωση:
03-Jun-2020

Η πρόσφατη «επανίδρυση» της ειδικότητας της Δημόσιας Υγείας – Κοινωνικής Ιατρικής στην Ελλάδα θέτει ερωτήματα σχετικά με την έννοια της Δημόσιας Υγείας και της Κοινωνικής Ιατρικής. Οι απαρχές της Δημόσιας Υγείας βρίσκονται στην ανάγκη καταπολέμησης των ενδημικών και των επιδημικών νόσων στις πόλεις της πρώιμης βιομηχανικής επανάστασης, στις αρχές του 19ου αιώνα. Εφαρμόστηκαν μέτρα υγιεινής που περιόρισαν την εξάπλωση των λοιμωδών νοσημάτων, ενώ στη συνέχεια η επικράτηση της μικροβιακής θεωρίας ενίσχυσε την αποτελεσματικότητα των μέτρων. Η Κοινωνική Ιατρική αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 19ου αιώνα για την ανάδειξη των κοινωνικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία, οι οποίοι αργότερα έγιναν γνωστοί ως κοινωνικοί προσδιοριστές της υγείας. Η Δημόσια Υγεία έχει κοινά ενδιαφέροντα με τις άλλες ιατρικές ειδικότητες, αλλά και διακριτούς ρόλους, ιδιαίτερα με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και τη Γενική/Οικογενειακή Ιατρική. Από τη δεκαετία του 1970, επεκτάθηκε σταδιακά η αναγνώριση της ειδικότητας, με διαφορετική ονομασία σε διάφορες χώρες. Στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο όρος που χρησιμοποιείται ποικίλλει, με εμφάνιση των όρων «Δημόσια Υγεία», «Κοινωνική Ιατρική» και «Υγιεινή», μεμονωμένα ή σε συνδυασμούς. Η θεσμοθέτηση της ιατρικής ειδικότητας δεν αναιρεί τον διεπιστημονικό χαρακτήρα του πεδίου της δημόσιας υγείας. Στην Ελλάδα μετά την ανεξαρτησία της, οι υπηρεσίες υγιεινής και ο θεσμός του νομιάτρου παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις, με φάσεις οργάνωσης ή αναδιοργάνωσης και φάσεις φθίνουσας πορείας, ανάλογα με την εκδήλωση επιδημιών ή άλλων κρίσεων. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα η «δημόσια υγεία» αντικατέστησε την «υγιεινή» στο επίπεδο του Υπουργείου Υγείας, των νομαρχιών και των περιφερειών. Η αναγνώριση της ειδικότητας της Κοινωνικής Ιατρικής το 1983 με τον ιδρυτικό νόμο του Εθνικού Συστήματος Υγείας δεν είχε πρακτικά αποτελέσματα, καθ' ότι δεν είχε συνέχεια. Το ίδιο και η μετονομασία της ειδικότητας σε «Ιατρική της Δημόσιας Υγείας» το 2005. Το 2018 η ειδικότητα μετονομάστηκε σε «Δημόσια Υγεία – Κοινωνική Ιατρική», με ανανεωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Παραμένει σε εκκρεμότητα η ενεργοποίησή της για να χορηγείται, μετά από κατάλληλη εκπαίδευση σε νέους ιατρούς και οδοντιάτρους. Σε κάθε περίπτωση, οι προκλήσεις που προβάλλουν είναι τεράστιες και καθιστούν επιτακτική την ανάγκη υιοθέτησης μιας βασισμένης σε τεκμηρίωση πολιτική υγείας που θα έχει τη συναίνεση της επιστημονικής κοινότητας, των πολιτικών κομμάτων και του κοινωνικού συνόλου, έτσι ώστε να εφαρμόζεται με συνέπεια και συνέχεια.*

Λέξεις ευρετηρίου: Δημόσια Υγεία, Ιατρική ειδικότητα, Ιστορία της Ιατρικής, Κοινωνική Ιατρική, Υγιεινή.