Τελ. ενημέρωση:
02-Nov-2000

Αρχ Ελλ Ιατρ, 17(2), Μάρτιος-Απρίλιος 2000, 180-188

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αναστολή της απόπτωσης των βρογχοκυψελιδικών κυττάρων
Μια σημαντική αιτία θανάτου των σηπτικών ασθενών

Χ. ΛΙΑΚΟΥ,¹ Μ.Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΛΑΚΗΣ,^1,2 Στ. ΚΑΤΣΑΡΑΓΑΚΗΣ,²
Ε. ΜΕΣΣΑΡΗΣ,¹ Μ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ,³ Γ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ,³
Ε. ΜΕΝΕΚΑΚΟΣ,² Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ,² Γ. ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ^1,2

1 Εργαστήριο Χειρουργικής Έρευνας, Α’ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών
2 Χειρουργική Μονάδα Εντατικής Θεραπείας-Τραύματος, Α’ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών
3 Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο»

ΣΚΟΠΟΣ Στους σηπτικούς ασθενείς, η φυσιολογική λειτουργία του πνεύμονα συχνά επηρεάζεται λόγω των τοξικών ουσιών που απελευθερώνονται στη συστηματική κυκλοφορία, καθώς και λόγω των διαταραχών ιστικής οξυγόνωσης. Μέχρι σήμερα, ο ρόλος της απόπτωσης, η οποία αντιπροσωπεύει ένα φυσιολογικό μηχανισμό ανανέωσης των ιστών του ανθρώπινου οργανισμού, δεν έχει διερευνηθεί σε κυτταρικούς πληθυσμούς από πνεύμονα σηπτικών ασθενών. Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε με σκοπό να εξετάσει την επίδραση της σήψης στο ρυθμό απόπτωσης τόσο των βρογχοκυψελιδικών κυττάρων όσο και των μακροφάγων.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BAL) ελήφθη από 20 διαδοχικούς ασθενείς που εισήχθησαν σε δύο Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και οι οποίοι πληρούσαν τα κριτήρια σήψης. Την ομάδα ελέγχου αποτελούσαν 9 εθελοντές, οι οποίοι χειρουργήθηκαν για καλοήθη πάθηση των χοληφόρων. Η μέτρηση της απόπτωσης έγινε με τις τεχνικές ανεξίνης V (annexin V binding) σε κυτταρομετρητή ροής, TUNEL και κατάτμησης του DNA (DNA ladder). Επίσης, έγινε έλεγχος των μορφολογικών χαρακτηριστικών των κυττάρων με τη βοήθεια οπτικού μικροσκοπίου και μελετήθηκε η έκφραση του αντιαποπτωτικού γονιδίου bcl-2.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η απόπτωση των κυττάρων του BAL και ειδικά των κυψελιδικών μακροφάγων βρέθηκε σημαντικά χαμηλότερη στους σηπτικούς ασθενείς σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (P<0,01). Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώθηκαν τόσο με την τεχνική TUNEL, όσο και με τη μελέτη των μορφολογικών χαρακτηριστικών. Η ηλεκτροφόρηση του DNA σε πήκτωμα αγαρόζης και η μελέτη της έκφρασης του γονιδίου bcl-2 έδειξε ότι η κατάτμηση του DNA και η έκφραση του γονιδίου bcl-2 δεν είναι απαραίτητα συνδεδεμένες με τον αποπτωτικό θάνατο των κυττάρων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το φαινόμενο της απόπτωσης μπορεί να εξηγήσει τη δυσλειτουργία των πνευμόνων στους σηπτικούς ασθενείς, λόγω της τροποποιημένης κυτταρικής αρχιτεκτονικής του πνεύμονα, η οποία είναι δυνατό να καταλήξει στην εμφάνιση του συνδρόμου της οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας και σε θάνατο. Στην παρούσα μελέτη διαπιστώθηκε αυξημένη επιβίωση των πνευμονοκυττάρων και των κυψελιδικών μακροφάγων σε σηπτικούς ασθενείς, η οποία οφείλεται στην αναστολή της απόπτωσης. Ο μηχανισμός αυτός φαίνεται ότι αποτελεί μια πρώτη αντίδραση του οργανισμού, με σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση των παθογόνων μικροοργανισμών, η διατήρηση όμως του οποίου έχει τελικά βλαπτική επίδραση.

Λέξεις ευρετηρίου: Ανεξίνη V, Απόπτωση, bcl-2, Βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BAL), DNA ladder, Σήψη, Tunel.