Τελ. ενημέρωση:
28-Jul-2000

Αρχ Ελλ Ιατρ, 16(5), Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1999, 464-472

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αποτελεσματικότητα μιας απαρτιωμένης προσπάθειας
για αύξηση της χρήσης της ζώνης ασφαλείας

Α. ΣΚΑΛΚΙΔΟΥ,¹ Ε. ΠΕΤΡΙΔΟΥ,^1,2 Μ. ΣΤΑΠΠΑ,³ Ι. ΤΣΟΥΦΗΣ,⁴
Φ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ,¹ Δ. ΤΡΙΧΟΠΟΥΛΟΣ^1,2
1Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών
²Τμήμα Επιδημιολογίας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Harvard, Βοστώνη, ΗΠΑ
³Διεύθυνση Αγωγής Υγείας Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων
⁴Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών

ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της μελέτης ήταν η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας μιας εντατικής πολυεστιακής, επιμορφωτικής και ενημερωτικής εκστρατείας για την αύξηση του ποσοστού χρήσης της ζώνης ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών. Η Ελλάδα συνεχίζει να παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους δείκτες θνησιμότητας από τροχαία ατυχήματα ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συστηματική χρήση των συστημάτων συγκράτησης στο αυτοκίνητο συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση των έμψυχων συνεπειών των τροχαίων, αλλά τα ποσοστά χρήσης ζώνης στη χώρα μας είναι ακόμη εξαιρετικά χαμηλά.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Προκειμένου να εκτιμηθεί η συχνότητα χρήσης της ζώνης και των παραγόντων που την επηρεάζουν, έγινε το καλοκαίρι του 1996 έρευνα παρατήρησης σε επιβάτες 1.400 επιβατηγών αυτοκινήτων. Στη συνέχεια, το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου 1997–Ιουνίου 1998, πραγματοποιήθηκε η πολυεστιακή ενημερωτική εκστρατεία «Η ζώνη μάς δένει με τη ζωή», με ενεργό συμμετοχή 50 κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανισμών. Παρά τον αρχικό σχεδιασμό, που προέβλεπε συγχρόνως έμφαση στην εφαρμογή του υποχρεωτικού νόμου για χρήση ζώνης ασφαλείας, ο αριθμός των κλήσεων για παραβάσεις δεν αυξήθηκε. Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της εκστρατείας πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1998, με την ίδια μεθοδολογία, μια νέα έρευνα παρατήρησης σε επιβάτες 2.250 επιβατηγών αυτοκινήτων. Τα δεδομένα των δύο ερευνών αναλύθηκαν με πολυπαραγοντική μεθοδολογία.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η πιθανότητα χρήσης της ζώνης ασφαλείας ήταν σημαντικά υψηλότερη το 1998 σε σχέση με το 1996 (σχετική συχνότητα: 1,8 με 95% όρια αξιοπιστίας 1,5–2,1). Ιδιαίτερα εμφανής ήταν η αύξηση της χρήσης κατά τη μετακίνηση στο εθνικό οδικό δίκτυο, καθώς και από επιβάτες ηλικίας 25–64 ετών. Αντίθετα, ελάχιστη χρήση ζώνης εξακολουθεί να γίνεται από επιβάτες των πίσω καθισμάτων, από επιβάτες μικρότερης ηλικίας, καθώς από όσους κινούνται σε διαδρομές με χαμηλό όριο ταχύτητας ή στα προάστια της πρωτεύουσας. Από τους επιβάτες εμπρός καθισμάτων, εκείνοι οι οποίοι ταξίδευαν με αυτοκίνητα μεγαλύτερου κυβισμού –συχνά εξοπλισμένα με αερόσακους– ήταν λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιούν ζώνη ασφαλείας, ενώ η χρήση της ήταν πιο συχνή από επιβάτες αυτοκινήτων πρόσφατης κυκλοφορίας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η πρόσφατη εννιάμηνη επιμορφωτική και ενημερωτική εκστρατεία είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού χρήσης της ζώνης ασφαλείας. Ωστόσο, φαίνεται ότι απαιτείται ακόμη πιο έντονη και εντατική προσπάθεια, ώστε η αύξηση της χρήσης ζώνης να γενικευθεί σε διαδρομές με χαμηλά όρια ταχύτητας και ανάμεσα στους επιβάτες πίσω καθισμάτων και προοδευτικά τα ποσοστά πρόσδεσης στη χώρα μας να προσεγγίσουν τα αντίστοιχα των περισσοτέρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ.

Λέξεις ευρετηρίου: Αξιολόγηση, Επιμορφωτική ενημερωτική εκστρατεία, Έρευνα παρατήρησης, Ζώνη ασφαλείας.